Thương mại điện tử đã thay đổi hành vi tiêu dùng như thế nào?

Thương mại điện tử tại Việt Nam năm 2024 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng vượt bậc, đạt quy mô 25 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2023. Với sự thống trị của các nền tảng lớn như Shopee và TikTok Shop cùng những xu hướng công nghệ mới, thương mại điện tử không chỉ mang lại cơ hội kinh doanh mà còn thay đổi cách thức mua sắm truyền thống. Dự báo đến năm 2025, Việt Nam sẽ đạt 39 tỷ USD, dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về tốc độ phát triển.

1. Thương Mại Điện Tử Là Gì?

Thương mại điện tử (E-commerce) là hình thức giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua các nền tảng trực tuyến. Đây không chỉ là một phương thức giao dịch hiện đại mà còn là yếu tố chủ chốt thúc đẩy nền kinh tế số.

1.1. Đặc điểm nổi bật của thương mại điện tử

• Truy cập 24/7: Khách hàng có thể mua sắm bất kỳ lúc nào.

• Đa dạng sản phẩm: Cung cấp hàng triệu sản phẩm từ khắp nơi trên thế giới.

• Tiết kiệm thời gian: Giảm thiểu thời gian di chuyển, mua sắm trực tiếp.

• Ứng dụng công nghệ: Tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

1.2. Các mô hình chính trong thương mại điện tử

• B2B (Business-to-Business): Giao dịch giữa các doanh nghiệp, thường áp dụng trong chuỗi cung ứng lớn. Ví dụ: Alibaba.

• B2C (Business-to-Consumer): Doanh nghiệp bán hàng trực tiếp cho khách hàng cá nhân. Ví dụ: Shopee, Lazada.

• C2C (Consumer-to-Consumer): Giao dịch giữa cá nhân, thường diễn ra trên các nền tảng như eBay, Chợ Tốt.

• D2C (Direct-to-Consumer): Nhà sản xuất bán hàng trực tiếp, loại bỏ các khâu trung gian.

2. Tổng Quan Thị Trường Thương Mại Điện Tử Việt Nam Năm 2024

Năm 2024 đánh dấu bước phát triển vượt bậc của thương mại điện tử tại Việt Nam. Theo báo cáo từ Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM), tổng giá trị giao dịch thương mại điện tử trong nước đạt 25 tỷ USD, tăng trưởng hơn 25% so với năm 2023. (Nguồn: VECOM)

2.1. Số liệu nổi bật

• Quý III/2024: Tổng doanh thu đạt 227,7 nghìn tỷ đồng (tương đương 9,5 tỷ USD), tăng 37,66% so với cùng kỳ năm trước.

• Người tiêu dùng trực tuyến: Việt Nam có hơn 60 triệu người dùng Internet, trong đó 70% thường xuyên mua sắm trực tuyến.

• Đóng góp kinh tế: Thương mại điện tử đóng góp hơn 8% GDP năm 2024.

2.2. Các nền tảng TMĐT hàng đầu

• Shopee: Giữ vị trí dẫn đầu với 67,9% thị phần, nhờ chiến dịch khuyến mãi lớn và hỗ trợ miễn phí vận chuyển.

• TikTok Shop: Phát triển mạnh mẽ với 23,2% thị phần, tập trung vào xu hướng livestream commerce.

• Lazada: Mặc dù giữ vững vị trí thứ ba nhưng thị phần bị thu hẹp trước áp lực cạnh tranh.

• Tiki: Đang chuyển hướng tập trung vào các mặt hàng đặc thù và logistics để giữ chân người dùng.

3. Xu Hướng Phát Triển Nổi Bật Năm 2024

3.1. Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng

Dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) đang được các nền tảng TMĐT sử dụng để phân tích hành vi người dùng. Từ đó, các đề xuất sản phẩm được tối ưu hóa phù hợp với sở thích từng cá nhân.

• Tăng tỷ lệ chuyển đổi: Các nền tảng sử dụng cá nhân hóa giúp tăng doanh thu đến 35%.

• Tối ưu hóa chiến dịch tiếp thị: Shopee và Lazada triển khai quảng cáo mục tiêu, giảm chi phí quảng cáo.

3.2. Sự bùng nổ của thương mại xã hội (Social Commerce)

Social Commerce là xu hướng kết hợp giữa mạng xã hội và thương mại điện tử, nơi người dùng có thể mua sắm ngay trên các nền tảng như Facebook, Instagram, và TikTok.

Ví dụ nổi bật:

• TikTok Shop: Ghi nhận doanh thu 1,2 tỷ USD tại Việt Nam trong năm 2024, tăng trưởng hơn 50% so với năm 2023.

• Livestream Commerce: Chiếm 40% tổng doanh thu ngành TMĐT, đặc biệt phổ biến trong ngành thời trang và mỹ phẩm.

3.3. Công nghệ mới dẫn đầu xu thế

• Blockchain: Được ứng dụng trong quản lý chuỗi cung ứng và đảm bảo tính minh bạch của giao dịch.

• AR/VR (Thực tế ảo và tăng cường): Tăng tính tương tác, cho phép khách hàng thử sản phẩm trước khi mua.

4. Những Thách Thức Lớn Của Thương Mại Điện Tử Năm 2024

4.1. Gian lận và bảo mật dữ liệu

• 76% người tiêu dùng lo ngại về việc chia sẻ thông tin cá nhân trên các nền tảng trực tuyến.

• Giải pháp: Nền tảng cần đầu tư mạnh vào các hệ thống bảo mật và xây dựng lòng tin với người dùng.

4.2. Chi phí logistics cao

• 30-35% chi phí đơn hàng dành cho vận chuyển và lưu kho, tạo gánh nặng cho doanh nghiệp nhỏ.

• Cần tối ưu hóa chuỗi cung ứng và áp dụng công nghệ như dữ liệu thời gian thực để giảm chi phí.

5. Dự Báo Tương Lai Đến Năm 2025

5.1. Quy mô thị trường

Theo báo cáo từ Google, Temasek và Bain & Company, thị trường thương mại điện tử Việt Nam dự kiến đạt 39 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) giai đoạn 2020-2025 là 28%.

5.2. Sự chuyển đổi sang giao hàng xanh

• Xe điện và bao bì thân thiện môi trường sẽ trở thành tiêu chuẩn của các doanh nghiệp lớn.

• Cam kết giảm 50% khí thải carbon từ các nền tảng TMĐT lớn đến năm 2025.

5.3. Thương mại xã hội tiếp tục bùng nổ

• Livestream commerce dự kiến chiếm 50% doanh thu toàn ngành, với sự tham gia mạnh mẽ của các nền tảng video ngắn như TikTok.

6. Kết Luận

Thương mại điện tử tại Việt Nam năm 2024 mang đến những cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp. Việc tận dụng công nghệ mới, tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và đầu tư vào logistics sẽ là chìa khóa để duy trì lợi thế cạnh tranh trong giai đoạn phát triển bùng nổ này.

** InterLOG tổng hợp & biên tập