Việt – Mỹ bước vào vòng đàm phán thuế quan đầu tiên vào ngày 7/5

Ngày 7/5 tới đây, theo tuyên bố từ Bộ Công Thương, đoàn đàm phán Việt Nam sẽ chính thức làm việc với phía Hoa Kỳ trong khuôn khổ đối thoại 90 ngày – một cơ hội hiếm hoi mà Washington dành cho sáu quốc gia (ngoại trừ Trung Quốc) nhằm tránh bị áp thuế trừng phạt.

Ba tổ chức tài chính lớn thế giới đồng loạt hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025:
- IMF hạ từ 3,3% xuống 2,8% (giảm 0,5%)
- Fitch Ratings chỉ còn dưới 2% (giảm 0,4%)
- S&P Global dự báo 2,2% (giảm 0,3%)

Trong bức tranh ấy, các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu – như Việt Nam – đối mặt với áp lực kép: cầu giảm từ các thị trường lớn, và rủi ro từ chính sách bảo hộ thương mại gia tăng.

Mỹ đang xem xét áp mức thuế lên đến 46% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, trong đó các nhóm ngành dự kiến chịu ảnh hưởng nặng nề nhất gồm dệt may, da giày, gỗ, nông sản và thủy sản,... – những ngành vốn đang đóng vai trò chủ lực trong cán cân thương mại song phương. Với kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt hơn 31,4 tỷ USD chỉ trong quý I/2025, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước, Mỹ hiện vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, trước nguy cơ thuế quan siết chặt, nhiều doanh nghiệp nội địa đang đối mặt với thách thức lớn về chi phí, đơn hàng và nguy cơ mất thị phần ngay trên thị trường vốn là động lực tăng trưởng quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Không dừng lại ở câu chuyện cân bằng cán cân thương mại, phiên đàm phán lần này sẽ đi sâu vào các vấn đề cấu trúc hơn: từ minh bạch xuất xứ, bảo hộ sở hữu trí tuệ, đến các tiêu chuẩn về lao động và môi trường – những yếu tố Mỹ thường đưa vào bàn đàm phán với các đối tác đang phát triển như một phần trong chiến lược "thương mại công bằng".

Việc Việt Nam được xếp vào nhóm 6 quốc gia được Mỹ ưu tiên mở đàm phán cho thấy vai trò chiến lược của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu và tầm nhìn dài hạn của Hoa Kỳ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Những điều chỉnh chính sách gần đây của Việt Nam – trong đó đáng chú ý là Nghị định số 73/2025/NĐ-CP giảm thuế nhập khẩu đối với nhiều nhóm hàng trước khi Mỹ công bố chính sách thuế mới.

Tuy vậy, bài toán phía trước không đơn giản. Yêu cầu ngày càng cao về truy xuất nguồn gốc, điều kiện lao động, và phát thải môi trường đang trở thành rào cản kỹ thuật lẫn chính trị trong quá trình tiếp cận thị trường Mỹ.

Nếu đạt được thỏa thuận tích cực, tác động mang lại không chỉ dừng lại ở việc giảm gánh nặng thuế quan. Một cơ chế thương mại ổn định với Mỹ sẽ là lực hút mạnh mẽ cho dòng đầu tư trực tiếp vào công nghệ, năng lượng tái tạo và sản xuất chế biến – những lĩnh vực mà cả hai bên đều có nhu cầu chiến lược. Qua đó, Việt Nam có thể củng cố lại chuỗi giá trị, nâng cao chất lượng hàng hóa và khẳng định vai trò là đối tác đáng tin cậy trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc.

Ngược lại, nếu đàm phán rơi vào thế bế tắc, Việt Nam không thể chậm trễ trong việc triển khai các phương án đối phó. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng triệt để các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP và RCEP sẽ là tuyến phòng thủ cần thiết. Đồng thời, tăng cường năng lực đàm phán, kiểm soát xuất xứ và đẩy mạnh cải cách thể chế là cách duy nhất để Việt Nam duy trì niềm tin từ các đối tác lớn, đặc biệt trong bối cảnh các cuộc điều tra chống lẩn tránh thuế đang gia tăng.

Phiên đàm phán ngày 7/5 là cơ hội để Việt Nam thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc định hình quan hệ kinh tế song phương, chuyển nguy thành cơ, và khẳng định vị trí không thể thay thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.