Xuất khẩu Việt Nam sẽ thay đổi ra sao khi Tổng thống Mỹ mới lên nắm quyền?

Áp lực lớn lên các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ

Thế giới đang hồi hộp chờ đợi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ vào ngày 5/11, tuy nhiên dù ông Donald Trump của đảng Cộng hòa hay bà Kamala Harris của đảng Dân chủ thắng cử thì chính phủ dưới quyền tân tổng thống vẫn tiếp tục theo đuổi chính sách thương mại quốc tế theo hướng bảo hộ cho doanh nghiệp Mỹ.

Các báo cáo mới nhất về thị trường tiêu dùng cho thấy, người Mỹ tiếp tục chi tiêu nhiều hơn dự kiến cho các loại hàng hóa khác nhau. Theo ước tính của Hiệp hội Bán lẻ Quốc gia Mỹ (NRF), tổng chi tiêu tại Mỹ trong mùa lễ hội cuối năm vào tháng 11 và 12/2024 sẽ đạt khoảng 980-989 tỉ đô la, tăng từ 2,5-3,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong 9 tháng đầu năm 2024, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch hơn 89 tỉ đô la, nâng giá trị xuất siêu của Việt Nam sang Mỹ khoảng 78,5 tỉ đô la, tăng 31% so với cùng kỳ năm trước. Tuy có nhiều tín hiệu tích cực từ thị trường Mỹ nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ đang rất lo lắng vì trong chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump và bà Kamala Harris đều công bố chủ trương sẽ tăng thuế nhập khẩu, dù chính sách tăng thuế có sự khác giữa hai ứng viên này.

Cụ thể, nhiều nhà phân tích tin rằng, ông Trump sẽ sớm áp thuế 60% với hàng Trung Quốc, 20% với hàng hóa các nước khác và điều này sẽ làm gián đoạn thương mại toàn cầu. Chính sách tài khóa mở rộng sẽ làm lạm phát tồi tệ hơn. 

Trong khi đó, bà Harris thì cho rằng chính sách đánh thuế chung 10% lên mọi loại hàng hóa nhập khẩu của ông Trump như một loại thuế trực tiếp làm người dân Mỹ tốn kém hơn trong chi tiêu. Ứng viên này đề xuất dùng tín dụng thuế để trợ cấp cho các doanh nghiệp trong nước phát triển các ngành như năng lượng sạch, chip bán dẫn, pin mặt trời, xe điện… giống một loại thuế gián tiếp.

Như vậy, sự khác nhau giữa chính sách của ông Trump và bà Harris chỉ là mức độ và quy mô tăng thuế như thế nào. Ông Trump sử dụng thuế như một bức tường bịt kín bảo hộ sản xuất bên trong nước Mỹ còn bà Harris cũng đang dựng hàng rào dù thưa hơn nhưng cũng có nhiệm vụ che chắn cho doanh nghiệp Mỹ.

Hàng hóa Việt Nam liệu có được hưởng lợi gì sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ?

Ở một góc nhìn khác, chuyên gia Michael Kokalari, CFA, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của Tập đoàn đầu tư và quản lý tài sản VinaCapital nhận định, nếu đắc cử ông Trump được kỳ vọng sẽ tập trung vào việc làm giảm giá trị đồng đô la thay vì tăng thuế. Việc tăng thuế sẽ làm tăng lạm phát tại Mỹ trong khi đồng đô la yếu hơn cũng sẽ giúp chính phủ Mỹ giải quyết nhiều vấn đề khác.

Đồng đô la yếu hơn sẽ thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam sang các quốc gia ngoài Mỹ và việc áp đặt thuế 10-20% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác ngoài Trung Quốc sẽ không làm giảm tính cạnh tranh của Việt Nam. Bên cạnh đó, nếu Mỹ áp đặt thuế 60% đối với Trung Quốc, thì Việt Nam và Mexico sẽ một lần nữa hưởng lợi lớn nhất về xuất khẩu, theo báo cáo của Standard Chartered và các tổ chức khác.

Trong báo cáo phát hành hồi đầu tháng 9-2024 của Vinacapital, ông Michael Kokalari nhận định Việt Nam là một trong ba quốc gia trên thế giới có mối liên kết chặt chẽ nhất với Mỹ về mặt kinh tế, chỉ đứng sau Canada và Mexico.

Về trung hạn sau bầu của Tổng thống Mỹ, ông Michael Kokalari cho rằng, nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ đối với các sản phẩm “Made in Vietnam” có thể sẽ chững lại nhưng không giảm mạnh vào đầu năm 2025.

Hầu hết các nhà kinh tế đều chia sẻ nhận định, đề xuất thuế đánh lên hàng nhập khẩu vào Mỹ của ông Donald Trump sẽ tạo ra nhiều hiệu ứng tiêu cực hơn là tích cực. Thuế sẽ dẫn tới đối đầu thương mại, kể cả chiến tranh thương mại, gây tổn hại cho mọi nước, hạn chế dòng chảy thương mại toàn cầu, phá vỡ các chuỗi cung ứng hàng hóa, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế nói chung và chắc chắn sẽ tạo ra áp lực lạm phát.